Przy okazji nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach dokonano zmiany niektórych innych ustaw.
Zdecydowanie rozszerzono odpowiedzialność wytwórcy odpadów niebezpiecznych za gospodarowanie odpadami aż do momentu ich odzysku lub unieszkodliwienia oraz wprowadzono opłatę recyklingową również na torby foliowe powyżej 50 mikrometrów.
Najważniejsze zmiany dotyczące wprowadzających opakowania na rynek oraz gospodarki odpadami przedstawiono poniżej:
- wprowadzenie odpowiedzialności wytwórcy odpadów niebezpiecznych za gospodarowanie odpadami aż do momentu ich odzysku lub unieszkodliwienia;
- wprowadzenie rozwiązania zapewniającego, że w przypadku stwierdzenia nieważności, uchylenia lub wygaśnięcia decyzji dotyczącej gospodarki odpadami, stosuje się procedurę usuwania skutków prowadzonej działalności, tak jak w przypadku cofnięcia decyzji z zakresu gospodarowania odpadami – ma to ograniczyć skalę problemu zalegania odpadów stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska;
- zaostrzenie kar za gospodarowanie odpadami niezgodne z przepisami;
- dodanie przepisu regulującego kwestie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku śmierci właściciela nieruchomości;
- wprowadzenie sankcji za składanie nieprawdziwych oświadczeń o spełnianiu warunków prowadzenia działalności przez podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli, w momencie składania wniosku o wpis do rejestru działalności regulowanej;
- rozszerzenie opłaty recyklingowej na torby foliowe powyżej 50 mikrometrów (wysokość opłaty recyklingowej 20 groszy).
Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych artykułów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.
Ścieżka legislacyjna i projekt ustawy
Projekt rozporządzenia dotyczącego opłaty recyklingowej
Projekt przewiduje usprawnienie funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Chodzi m.in. o zwiększenie kontroli gmin nad sposobem gospodarowania odpadami komunalnymi oraz zwiększenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych.
Najważniejsze propozycje:
- wzmocnienie kontroli gmin nad systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym nadzoru nad firmami odbierającymi odpady komunalne – chodzi o uniemożliwienie ryczałtowego rozliczania się gminy z podmiotem odbierającym odpady komunalne, np. przez określenie płatności przez gminy za odbiór odpadów wyłącznie w odniesieniu do masy odpadów przekazanych do przetwarzania;
- zniesienie konieczności przekazywania odpadów komunalnych do instalacji w ramach regionu, co powinno podnieść konkurencyjność i wyeliminować praktyki monopolistyczne, w tym ograniczenie ryzyka dokonywania zmowy cenowej;
- możliwość zmniejszenia opłaty za gospodarowanie odpadami ze środków finansowych pochodzących ze sprzedaży surowców wtórnych zebranych selektywnie (mechanizm ten ma charakter nieobowiązkowy i powinien skutecznie zachęcać mieszkańców do segregowania odpadów);
- usprawnienie realizacji zasady „zanieczyszczający płaci” – umożliwienie niezwłocznego usuwania odpadów przez odpowiednie organy ochrony środowiska ze względu na zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, z obowiązkiem zwrotu kosztów przez posiadacza odpadów;
- urealnienie różnicy między stawką opłaty za odbieranie odpadów zebranych selektywnie i stawką opłaty w przypadku, kiedy obowiązek selektywnego zbierania odpadów nie jest realizowany (wprowadzenie 2-krotnie wyższej stawki);
- zmiana zasad ustalania ryczałtowej stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za rok od domku letniskowego lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe:
a) zmiana polega na określeniu przez radę gminy w uchwale, stawki ryczałtowej dla domków letniskowych lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe – nie wyższej niż 10 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za rok od domku letniskowego lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe,
b) ze względu na specyfikę, opłata dla Rodzinnych Ogrodów Działkowych będzie ustalana jak dla nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne; - uelastycznienie możliwości korzystania z kryteriów różnicujących stawki opłat w gminach oraz związkach międzygminnych;
- zwolnienie z części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości, mających przydomowe kompostowniki i zagospodarowujących w nich bioodpady;
Równocześnie przypominamy, iż wrzesień będzie niezwykle istotny dla podmiotów zajmujących się odpadami, ponieważ mają one ostatnie miesiące na dostosowanie się do nowych wymogów prowadzenia działalności. Do 5 września mają czas na złożenie wniosków o zmianę posiadanych decyzji odpadowych. Chodzi o pozwolenia zintegrowane, zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów oraz pozwolenia na wytwarzanie odpadów obejmujących również przetwarzanie lub zbieranie.
Przepis art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej nie mówi wprost o pozwoleniach na wytwarzanie odpadów, a jedynie o pozwoleniach na wytwarzanie odpadów uwzględniających zbieranie lub przetwarzanie odpadów.
Art. 14 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw nie ma zastosowania do pozwoleń na wytwarzanie odpadów nieuwzględniających zbierania i przetwarzania odpadów. Zgodnie z art. 10 tej ustawy jej art. 14 stosuje się odpowiednio do pozwoleń zintegrowanych uwzględniających zbieranie i przetwarzanie. Brak jest przepisu rozciągającego obowiązek wystąpienia o zmianę posiadanego pozwolenia na wytwarzanie odpadów nieuwzględniającego zbierania lub przetwarzania odpadów.
W praktyce oznacza to, że jeśli w terminie podmiot nie złoży kompletnego wniosku o zmianę posiadanej decyzji, straci możliwość prowadzenia działalności.
Dokładny zapis zmiany odpowiedzialności dotyczący odpadów niebezpiecznych
a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Jeżeli wytwórca odpadów lub inny posiadacz odpadów przekazuje odpady następnemu posiadaczowi odpadów, który posiada decyzję wymienioną w ust. 2 pkt 1 lub 2 albo posiada wpis do rejestru w zakresie, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt 5 lit. a, odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami, z chwilą ich przekazania, przechodzi na tego następnego posiadacza odpadów, z zastrzeżeniem ust. 3a.”,
b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a-3c w brzmieniu:
„3a. Jeżeli po przekazaniu odpadów przez wytwórcę odpadów następnemu posiadaczowi odpadów nie jest możliwe ustalenie wytwórcy odpadów, za zagospodarowanie odpadów odpowiada aktualny lub poprzedni posiadacz odpadów.
3b. Wytwórca odpadów niebezpiecznych, z wyłączeniem wytwórcy pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, jest zwolniony z odpowiedzialności za gospodarowanie tymi odpadami z chwilą przekazania ich do ostatecznego procesu odzysku lub ostatecznego procesu unieszkodliwienia przez posiadacza odpadów prowadzącego taki proces. Ostateczny proces odzysku oznacza proces R1-R11, zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy, a także proces przygotowania do ponownego użycia. Ostateczny proces unieszkodliwiania oznacza proces D1-D12, zgodnie z załącznikiem nr 2 do ustawy.
3c. Przepisu ust. 3b nie stosuje się do:
1) wytwórcy odpadów komunalnych;
2) wytwórcy odpadów, o których mowa w art. 71 pkt 1 lit. a, który przekazuje te odpady posiadaczowi odpadów posiadającemu decyzję wymienioną w ust. 2 pkt 1 lub 2 albo posiadającemu wpis do rejestru w zakresie, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt 5 lit. a.”, c) uchyla się ust. 6;